Święto Matki Bożej Gromnicznej w rycie dominikańskim
O. Augustine Thompson OP
Jako że w czwartek przypada święto Matki Bożej Gromnicznej, zwane w tradycyjnym rycie dominikańskim świętem Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny, pomyślałem, że może to by być odpowiednia chwila na opublikowanie czegoś o rytuałach związanych z tym świętem w rycie dominikańskim. Ryty te są takie same w obu mszałach rytu dominikańskiego z 1933 i 1965 roku i, jak się wydaje, sięgają wstecz XIII wieku, zasadniczo nie zmienione.
W dniu święta, po tercji, przeor ubrany w kapę, któremu towarzyszą diakon i subdiakon w dalmatykach niosący mszał i procesjonarz, wchodzą do chóru poprzedzani przez akolitów w albach, niosąc zapalone świece procesyjne. Jeśli święto przypada w niedzielę, kapłan odprawia Asperges, a jeśli nie, to przechodzi bezpośrednio do błogosławieństwa. Stojąc przed stopniem prezbiterium — zakrystianin umieścił tam świece, które mają być poświęcone, nieco na prawo od przeora, stojąc twarzą do ołtarza — przeor śpiewa błogosławieństwo umiarkowanie głośno, używając tonu kolekty z godzin liturgicznych:
Błogosławieństwo
Pan z wami.
I z duchem twoim.
Módlmy się. Wszechmogący, wieczny Boże, który w tym dniu przedstawiłeś Twego Jednorodzonego Syna, żeby błogosławiony Symeon wziął Go w ramiona w Twojej świętej Świątyni; pokornie błagamy o Twoją łaskę, abyś przyjął i + pobłogosławił, + uświęcił i rozpalił światłem Twego niebieskiego błogosławieństwa te świece, które Twoi słudzy pragną otrzymać i nieść zapalone ku czci Twojego imienia; abyśmy, ofiarowując je Tobie, nasz Panie i Boże, godni i rozpaleni świętym ogniem Twego słodkiego miłosierdzia, mogli zasłużyć na przedstawienie nas w świętej świątyni Twojej Chwały. Przez tegoż Chrystusa, Pana naszego. R/. Amen.
Rozprowadzanie świec i Nunc dimittis
Następnie przeor kropi świece wodą święconą z kropielnicy trzymanej przez akolitę. Wówczas kantor wychodzi naprzód, wręcza zapaloną świecę przeorowi i intonuje antyfonę Lumen ad revelationem gentium. Jest ona śpiewana przez wspólnotę, po czym następuje śpiew Nunc dimittis, podczas której antyfonę śpiewa się ponownie po każdym wersecie kantyku. Śpiew ten jest powtarzany tyle razy, ile potrzeba, żeby zapalone świece zostały rozdane całej wspólnocie.
Procesja
Kiedy już wszyscy trzymają świece, wspólnota wychodzi w szyku procesyjnym do głównego krużganka. Procesja ma następujący porządek: 1) brat w komży z wodą święconą, którą kropi, idąc; 2) akolici ze świecami procesyjnymi; 3) krucyferariusz; 4) bracia, dwójkami, zgodnie z precedencją, zaczynając od najmłodszych; 5) przeor, mający po obu stronach diakona i subdiakona (niosącego księgę). Procesja obchodzi krużganek przeciwnie do kierunku ruchu wskazówek zegara, zatrzymując się przy czterech stacjach, przy których akolici i krucyferariusz obracają się do braci, tak aby ci mogli przez chwilę spojrzeć na krzyż. Wówczas kantor intonuje antyfonę towarzyszącą przechodzeniu do następnej stacji. Oto te antyfony:
Przy stacji 1: Ave Gratia, wysławiająca rolę Maryi przy narodzinach Chrystusa, który jest światłością świata.
Przy stacji 2: Adorna, wzywająca wszystkich do przygotowania serc, jak uczynił Symeon, aby były ślubnymi komnatami dla Chrystusa, zbawiciela świata.
Przy stacji 3: Responsum, przypominająca obietnicę złożoną Symeonowi, że nie umrze, zanim nie weźmie w ramiona Światłości pogan.
Przy stacji 4: Hodie, przypominająca, jak Józef i Maryja przynieśli Dzieciątko Jezus do świątyni. Śpiewa się ją trafnie wtedy, kiedy bracia, niosąc świece, ponownie wchodzą do kaplicy i zajmują miejsca w stallach.
W tym czasie przeor wraz z asystą powraca do zakrystii i zakłada ornat do Mszy św. Kiedy jest już gotowy, bracia rozpoczynają śpiew oficjum mszalnego, Suscepimus. Bracia trzymają zapalone świece w rękach aż do ofertorium. Mogę dodać, że w rycie dominikańskim na tej Mszy św. śpiewa się słynną sekwencję Laetabundus.
Ofiarowanie świec
Po zakończeniu modlitw ofertorium przeor bierze zapaloną świecę i z diakonem oraz subdiakonem, także trzymającymi świece, staje przed ołtarzem. Przychodzi zakrystianin z koszem, żeby odebrać od nich świece; gasi je i kładzie do kosza. Wtedy wspólnota braci podchodzi w procesji, zgodnie ze starszeństwem, wchodzi do prezbiterium i ofiarowuje zapalone świece, wręczając je zakrystianowi i całując w rękę przeora. Kiedy już wszyscy oddali świece, przeor wraca do ołtarza, przyjmuje trybularz oraz dokonuje okadzenia i lavabo. Jako prefacji mszalnej używa się prefacji o Narodzeniu.
Według Proprium Missarum Ordinis Praedicatorum z 1983 roku obrzędy te mogą zostać włączone do Mszy Ofiarowania Pańskiego w nowej liturgii rzymskiej. Obejmują one sekwencję Laetabundus, nawet jeśli nie sprawuje się rytuałów związanych ze świecami.
Źródło: „Dominican Liturgy” za zgodą o. Augustine’a Thompsona OP
Tłumaczenie: Dominika Krupińska